In het najaar zie je trekvogels doelbewust naar het zuiden vliegen. Hoe weten ze waar het zuiden ligt? Volgens wetenschappers hebben trekvogels het eiwit MagR in hun kopje dat zich bindt aan ijzer. En dat reageert op het magnetisch veld van de aarde. Ze hebben letterlijk een ingebouwd kompas!
Omdat de aarde draait, draait het mengsel van vloeibaar ijzer en nikkel in de buitenkern van de aarde om de vaste kern van de aarde heen. De elektriciteit die dat opwekt veroorzaakt het magnetisch veld. Een kompasnaald wijst altijd naar de noordpool (het noorden).
1. Doe een laagje water in een glazen potje.
2. Vraag een volwassene of je een schilmesje mag gebruiken om een schijfje van een ronde kurk te snijden.
3. Neem een dikke naald en wrijf met een magneet ongeveer 30x over de naald, steeds één kant op, in dezelfde richting.
4. Plak de naald met een plakbandje op de kurk vast en laat de kurk met de naald aan de bovenkant op het midden in het water drijven.
Resultaat? De naald zal het noorden aanwijzen. Dit kun je controleren met een echt kompas (of een kompas op een smartphone).
5. Teken een windroos op het deksel van het jampotje, kijk in welke richting de
naald wijst en draai het deksel zo dat de N ook naar het noorden wijst.
Gebruik je zelfgemaakte kompas! Kun je bepalen uit welke hoek de wind waait? Aan welke kant van het huis is de tuin of het balkon? In welke windrichting komt de zon op en waar gaat hij onder?